Het gedicht ‘De Ploeger’ van Adriaan Roland Holst heeft mij al aangetrokken vanaf de eerste keer dat ik het voor ogen kreeg. En die bewondering is gebleven. Ook al las ik op het internet enkele besprekingen waarin het gedicht met een scherp mesje gefileerd werd en te licht bevonden.
Ik lees dit gedicht als een innerlijke vrede over het plaatsje dat hij in deze wereld gevonden heeft: een dienaar te zijn van het woord dat schoonheid wil bovenploegen, maar die schoonheid heeft mythische proporties. De ploeger zal de oogst niet zien, want die is uitgesteld. Nochtans ligt daar de zin van zijn werk. Zijn bede is daarin te mogen geloven. Maar tot wie of wat is die bede (‘gij’) gericht? Een ‘gij’ die hem ‘riep’ – verkoor zegt het gedicht – om een ernstig ploeger te zijn. Is die ‘gij’ misschien de mythische schoonheid zelve die vage religieuze trekken krijgt?
Het blijft fascinerend, en ook heel mooi. Althans voor mij.
————————————————————-
De ploeger
Ik vraag geen oogst, ik heb geen schuren,
ik sta in uwen dienst zonder bezit.
Maar ik ben rijk in dit:
dat ik den ploeg van uw woord mag besturen
en dat gij mij hebt toegewezen
dit afgelegen land en deze
hoge landouwen, waar – als in het uur
der schafte bij de paarden van mijn wil
ik leun vermoeid en stil –
de zee mij zichtbaar is zover ik tuur.
Ik vraag maar één ding: kracht
te dulden dit besef, dat ik geboren ben
in ’t najaar van een wereld
en daarin sterven moet.
Gij weet hoe, als de ritselende klacht
van die voorbije schoonheid mij omdwerelt,
weemoed mij talmen doet
tot ik welhaast voor u verloren ben.
Ik zal de halmen niet meer zien
noch binden ooit de volle schoven
maar doe mij in den oogst geloven
waarvoor ik dien …
Opdat, nog in de laatste voor
ik weten mag dat mij uw doel verkoor
te zijn een ernstig ploeger op de landen
van een te worden schoonheid, eenzaam tegen
der eigen liefde dalend avondrood –
die ziet beneden aan den sprong der wegen
de hoeve van zijn deemoed, en het branden
der zachte lamp van een gelaten dood.
————————————————-
Tot morgen
Elleboogstoot
Frans