La Folia
Goeie morgen.
Vandaag hebben we het over een mysterie in de westerse muziekgeschiedenis, met name ‘La Folia’ (vertaald: de gekte). Tot gisteren kende ik ‘la folia’ als een thema met variaties van Vivaldi en Corelli. Nu ontdek ik dat meer dan 150 componisten – waarbij ook andere grootheden – dit thema hebben bewerkt met ontelbare variaties. Het succes van dit thema blijft een groot geheim. Op een gespecialiseerde website lees ik dat het thema zeer flexibel is om te bewerken voor verschillende instrumenten in verschillende stijlen. Dat kan dan wel zijn, maar is dat voldoende om het grote succes te verklaren?
De eerste sporen van dit thema komen voor in het ‘Klavierboek van Dimpna Isabella Reynders’, uitgegeven in 1689: Follie de Spagne, thema en 7 variaties (zie afbeelding in het Rijksarchief in Nederland). Maar de oorsprong moet in een dans in Spanje worden gezocht.
Het thema heeft, zoals gezegd, bijzonder veel componisten geïnspireerd. Om er maar enkele te noemen: Corelli, Vivaldi, Geminiani, Bach, Telemann, Haendel, Marain Marais, J.B. Lully, Salieri, Zelenka … Beethoven roerde het terloops even aan in enkele van zijn werken. In de negentiende eeuw verdween de interesse voor het thema, tot het in de 20e eeuw opnieuw werd gekozen en bewerkt door Rachmaninov, en in zijn spoor nog anderen.
Je kan hier twee reeksen variaties horen: deze van Vivaldi en die van Rachmaninov.
En wie graag het thema bij Bach terugvindt, moet in de orkestbegeleiding gaan zoeken van de aria ‘Unser trefflicher Herr’ (Bauernkantate, BWV 212) :
(klik op “meer weergeven” onder de afbeelding – de aria vind je op 7.31)
Tot morgen
Frans