(Jan Fabre, kruisdragen)
Als ik het hieronder staande gedicht van Jan Fabre (°1958) lees, dan krijg ik het beeld voor ogen van een vurig raspaard dat zich zomaar niet laat temmen. Het zegt de lezer heel direct de wacht aan. Intens leven tot op de bodem, zonder compromis, daartoe wil hij ons uitdagen Het leven is zoeken naar het onzegbare. En als hij daarbij de toeschouwer/luisteraar een klets tegen zijn oren geeft, so be it. Zo lees ik althans het gedicht.
Jan Fabre: toneelauteur, toneelregisseur, beeldhouwer, schrijver en wat nog? Multidisciplinair kunstenaar in alle geval. Internationaal erkend. Grote prestaties, soms erg controversieel. Het zit allemaal in hem. In de Antwerpse kathedraal bv. staat van hem het beeld van de man die het kruis draagt.
Nu moet ik zeggen dat beeld mij in het begin ten zeerste ergerde. Immers: Een echt kruis is niet zo vederlicht dat je het probleemloos op één hand kunt dragen. Voor mij was dat de negatie van de realiteit van het kruis. Was dat misschien de (latente) bedoeling? Of was het misschien de bedoeling dat we ons daarover zouden ergeren? Nu begin ik mij af te vragen of Fabre hier misschien wil zeggen dat het kruis dat hij met zijn kunstwerken brengt, een ‘makkie’ is in vergelijking met de realiteit van het kruis? Dan zou ook al kunnen. En straks wijst iemand mij misschien op nog een andere boeiende lezing van het kunstwerk. Echte kunstwerken doen allerlei verborgen betekenissen en interpretaties uitwaaieren in alle richtingen. En dat blijkt hier toch het geval te zijn. Dus: toch wel erg geslaagd als kunstwerk.
Terug naar zijn gedicht, dat ik wel heel sterk vind. Hier gaan we:
Ik zal niet opgeven laag voor laag de schillen van mijn ziel te pellen tot er alleen een bolvormige verkalking van één gedachte overblijft Ik ben de witte indiaan die vastgebonden is aan zijn totem op de brandstapel en tegelijk als een vrolijke heks rond het vuur danst Ik ben vervloekt gedoemd om in leven te blijven Ik verbrand antwoorden zn vlammen formuleren vragen in het teken van de ware magie Ik spuw ervaringen via helse razernijen die mensen storen en schrik aanjagen Mijn tong en taal zijn openstaande poorten van zwavel Een vleselijke en galmende wind zuigt mensen mee naar binnen en brengt ze daar waar ze nooit uit zichzelf waren heengegaan Naar een duisternis die uitmondt in de hemel en de hel van de werkelijkheid Naar een bezwering die uitmondt in de anarchie van de natuur Naar een dienstbaarheid die uitmondt in een steen die leeft omdat die gehouwen is zoals het hoort
Tot morgen
Frans